Psychonauts is een tijdloze creatieve platformer

In de loop der jaren heeft Psychonauts toch een publiek weten te vinden. Een publiek dat uiteindelijk groot genoeg was om een succesvolle crowdfundingcampagne op te zetten voor een vervolg. Psychonauts 2 moet ergens dit jaar verschijnen, maar tot die tijd is het geen verkeerd idee om het eerste deel weer eens op te starten.

Een wereld in je hoofd

In tegenstelling tot het eerdere werk van Tim Schafer, is Psychonauts geen point-and-click-adventure, maar toch is het DNA van klassiekers als Day of the Tentacle en Grim Fandango terug te vinden in dit spel. In Psychonauts speel je als Raz. Deze jongeman is een verstekeling bij een zomerkamp van telepathisch begaafde kinderen. Raz is weggelopen van huis omdat hij niets liever wil dan ook een Psychonaut worden. Deze elite spionnen bestrijden kwaaddoeners door letterlijk door een deurtje in het hoofd van andere mensen te kruipen.

Dit briljante gegeven tovert de meest verrassende fantasiewerelden op het scherm. Ieder brein steekt namelijk anders in elkaar. In het hoofd van Agent Nein heerst absolute orde en bestaat de spelwereld uit een rondzwevende kubus. In de door oorlog geobsedeerde Coach Oleander is het altijd een slagveld. Het spel schakelt halverwege het verhaal naar een hoge versnelling wanneer Raz in de hoofden duikt van de patiënten uit het nabijgelegen psychiatrisch ziekenhuis.

Man nog melk

Legendarisch is de Milkman Conspiracy; een inkijkje in het paranoïde brein van een beveiliger die gelooft dat de melkman achter hem aanzit. Wie zich in zijn hoofd begeeft, begint bijna ook in het vergezochte complot te geloven. Zijn binnenste wereld is een kronkelende buitenwijk waarin vanuit identieke huizen nieuwsgierige ogen naar buiten gluren en er in iedere vuilnisbak een camera verstopt zit. Hersenschimmen verkleed als geheim agenten bevolken de straat en blokkeren op cruciale plekken de weg.

Het level zelf is zo opgebouwd dat Raz steeds een nieuw voorwerp moet vinden waarmee hij zich binnen een andere groep kan infiltreren. Met iedere nieuwe wending wordt het complot complexer. In een scène die wel heel erg nadrukkelijk verwijst naar de moord op John F. Kennedy, moet Raz zelfs een boekendepot binnendringen om een doorgeslagen schutter tegen te houden. Wanneer je erachter komt wie vanuit het gebouw het vuur heeft geopend, wordt de samenzwering pas echt onsamenhangend.

Het melkmancomplot is misschien wel het hoogtepunt in het midden van het spel, maar ook daarvoor en daarna is Psychonauts ongekend creatief. In het ene level stamp je als Kaiju rond in het hoofd van een monsterlijke vis en even later speel je een levensecht bordspel met een ver familielid van Napoleon. Psychonauts blijft het hele verhaal lang verrassende levels voorschotelen.

Kampleven

Het spel heeft in de jaren sinds zijn oorspronkelijke release niets van zijn originaliteit verloren. Psychonauts steekt nog steeds ontzettend slim in elkaar en ook de dialogen hebben niets aan humor ingeboet. Tussen de levels door loont het om willekeurige begeleiders en kinderen in het zomerkamp aan te spreken. De onderlinge vriendschappen, ruzies en romances vormen geestige verhalen die op de achtergrond plaatsvinden, terwijl Raz de wereld probeert te redden.

Verder het kamp verkennen tussen de hoofdlevels door is sowieso de moeite waard. Het brengt Raz verder in contact met zijn excentrieke kampgenoten en het barst er van de optionele opdrachten. Wie zoveel mogelijk telepathische krachten wil vrijspelen en de kampwinkel wil leegkopen, doet er goed aan om pijlpunten te verzamelen en de speurtocht van Ford Cruller uit te voeren. Diezelfde Cruller staat Raz op ieder punt in het spel bij en hij is door een gespleten persoonlijkheid tevens kampkok, conciërge en bootverhuurder.

Meat Circus

Dat Psychonauts nog steeds zo creatief en grappig is, is de ultieme redding van dit spel. Als platformer of zelfs als veredelde point-and-click-adventure kan het spel eigenlijk niet meer door de moderne beugel. Zo voelt springen behoorlijk stroef en is de logica bij puzzels soms wel erg ver te zoeken.

Het absolute dieptepunt van Psychonauts is dan ook helemaal aan het einde van het spel te vinden. In het Meat Circus smelten de innerlijke werelden van Raz en de grote slechterik samen. Het resultaat is een hel waar lappen vlees en trapezes een bijzonder frustrerend obstakelparcours vormen. Het is nogal een domper dat juist dit hoogst irritante stuk het spel afsluit, want alles voor dit gebied is ondanks de vaak wat verouderde besturing nog steeds leuk om te spelen.

Psychonauts slaat de plank op het einde dus mis. Gelukkig is het Meat Circus na wat oefening en heel wat mislukte sprongen best te meesteren. Het is even slikken, maar wie op dit punt in het spel is gekomen, heeft Psychonauts in alle waarschijnlijkheid al in zijn hart gesloten. Ieder personage in het spel heeft zoveel persoonlijkheid en de levels zijn zo afwisselend, dat de overduidelijke ruwe randjes makkelijk weggewuifd kunnen worden. Het zijn tenslotte maar kleine onderbrekingen in een achtbaan vol wilde ideeën. Hopelijk zet het aankomende vervolg die ongekende creativiteit door en heeft dat spel minder lang nodig om zijn publiek te vinden.

In de rubriek Reload bekijken we klassiekers uit de geschiedenis van de game-industrie vanuit het huidige perspectief. Lees ook: